Classics Restored is voortaan meer dan een festival! Vanaf september brengen we maandelijks een recent gerestaureerde klassieker op het grote scherm, waar hij thuishoort.

Maak (opnieuw) kennis met de grootste filmklassiekers en vergeten parels, in splinternieuwe digitale restauraties, vertoond in de omstandigheden waarvoor de films gemaakt zijn: op groot scherm geprojecteerd, in een volle, verduisterde cinema.

Mei: Ashes and Diamonds (Andrzej Wajda, 1958)

Ondanks het strikte politieke klimaat van de tijd, waren de jaren 50 de hoogdagen van de Poolse cinema. Uit de etterende wonden van de oorlogsjaren rezen een reeks cineasten op die met een gedurfde filmtaal een natie in een staat van herstel en hervorming wilde vastleggen. Andrzej Wajda was vaandeldrager van deze informele stroming aan nieuwe stemmen en toonde met films als A Generation (1955) en Kanal (1957) een engagement tot het puren van duistere poëzie uit het collectieve trauma van de tweede wereldoorlog. Ashes and Diamonds vervolledigde zijn drieluik over het Poolse oorlogsverleden met een adaptatie van Jerzy Andrzejewski’s gelijknamige boek uit 1948.

Andrzejewski’s rauwe relaas over de gedesillusioneerde jeugd die na de oorlog als nationalistisch anticommunisten bleven doorvechten, was oorspronkelijk bedoeld als aanklacht tegen de contrarevolutionaire facties van het naoorlogs Polen. In de handen van Wajda wordt dit verhaal over twee voortvluchtige partizanen echter een complexer relaas waar verschillende historische krachten vechten om een verloren generatie. Zbigniew Cybulski’s op James Dean geïnspireerde performance vervolledigt een film zo wild en weerbarstig dat deze in o.a. het werk van Martin Scorsese en andere New Hollywood adepten wist te weergalmen.

Ashes and Diamonds werd gerestaureerd in 4K op basis van het originele negatief, door Warsaw Documentary and Feature Film Studios.

Waar en wanneer?

• KASKcinema (Gent): 25 mei
• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): augustus

April: Belle de jour (Luis Buñuel, 1967)

In Luis Buñuels Belle de jour verbergt Catherine Deneuves porseleinen perfectie een gebarsten binnenkant. In een van haar meest iconische rollen vertolkt ze Séverine, een jonge Parijse huisvrouw die haar verboden verbeelding niet kan rijmen met haar dagelijkse leven aan de zijde van haar plichtsgetrouwe echtgenoot Pierre. Onder het pseudoniem ‘Belle de jour’ neemt ze een baan aan in een plaatselijk bordeel.

Op de persconferentie voor Belle de jour veinsde Buñuel hardnekkig doofheid uit weigering zijn film te verklaren. Hij geeft de kijker liever de vrijheid om voor zichzelf uit te maken of wat we zien fantasie of werkelijkheid is. In het debat dat volgde op deze “schandaalfilm”, inclusief censuur, ging die nuance volledig verloren. Voor Buñuel, en met hem de hele surrealistische traditie, is de strikte scheiding tussen het bewuste en onderbewuste klinkklare onzin. Met Belle de jour laat hij ons in beelden gissen naar wat (wens)droom is en wat realiteit.

Gerestaureerd in 4K op basis van het originele negatief, door StudioCanal met de steun van CNC, Cinémathèque française, Fonds Culturel Franco-Américain en Yves Saint Laurent.

Februari: The Cloud-Capped Star (Ritwik Ghatak, 1960)

In The Cloud-Capped Star gebruikt Ritwik Ghatak de genreconventies van het melodrama om de onmetelijkheid van het verdriet te belichamen dat veroorzaakt werd door de opdeling van Bengalen in een Indisch en een Pakistaans deel (nu Bangladesh) in 1947. Hij focust op de daaruit voortvloeiende vluchtelingencrisis en vertelt zijn verhaal vanuit een vrouwelijk perspectief, met aandacht voor de weerslag van de breuk in het dagelijkse leven van een vluchtelingenfamilie en haar enige kostwinner Nita (een schitterende rol voor Supriya Devi).

Ghatak giet dit alles in composities vol diagonalen, gevormd door bomen, rivieroevers, een trein… Hij voegt daar een aangrijpende soundtrack aan toe, met muziek die tussen diepe dalen en plotselinge hoogtes schommelt, met treinlawaai dat het ritme van de traditionele liederen doorsnijdt. Ghatak creëert zo een spanning van botsingen en conflicten die eerst nog in bedwang zijn, maar op elk moment kunnen losbarsten. Ondanks die uitdagende vorm, is The Cloud-Capped Star de enige film in Ghataks oeuvre die commercieel succesvol was. Hij wordt dan ook terecht beschouwd als een klassieker van de wereldcinema.

The Cloud-Capped Star werd in 2019 gerestaureerd door The Criterion Collection in samenwerking met The Film Foundation en Cineteca di Bologna, op basis van de originele camera- en geluidsnegatieven, en een vertoningskopie bewaard in National Film Archive of India.

Waar en wanneer?

• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): 10 februari
• KASKcinema (Gent): 17 februari
• Cinema RITCS (Brussel): 23 februari
• De Cinema (Antwerpen): 25 & 27 februari

December: The Elephant Man (David Lynch, 1980)

In zijn tweede langspeelfilm vertelt David Lynch het oneindig trieste verhaal van de ‘olifantenman’ Joseph Merrick, een man die zo wreed misvormd is door een zeldzame ziekte dat hij overal waar hij verschijnt angst en walging opwekt. Hij wordt behandeld als een monster en verschijnt als een circusattractie, totdat een goedbedoelende dokter voor hem zorgt en ontdekt dat er een gevoelig en welbespraakt persoon schuilgaat achter de angstaanjagende, afschuwelijke verschijning.

The Elephant Man bouwt enerzijds voort op Lynchs debuut Eraserhead (1977), maar verwijst tegelijkertijd naar zijn later werk. Lynch combineert zijn voorliefde voor het excentrieke en rare met een bijna naïef portret van een pure vorm van goedheid, waarvan men alleen een glimp kan opvangen in de paar vluchtige momenten waarop het kwaad van de wereld niet alles overspoelt.

The Elephant Man werd in 2020 gerestaureerd door StudioCanal op basis van het originele cameranegatief, onder toezicht van regisseur David Lynch.

Waar en wanneer?

• KASKcinema (Gent): 15 december
• De Cinema (Antwerpen): 17, 18 & 19 december
• Cinema RITCS (Brussel): 21 december
• Cinema Zed (Leuven):  TBA
• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): 31 december

November: Adoption (Márta Mészáros, 1975)

Kata werkt in een fabriek. Als 43-jarige weduwe heeft ze al een tijdje een verhouding met een getrouwde collega. Ze wil een kind, maar haar minnaar wil er niets van weten. Dan ontmoet Kata de zeventienjarige Anna, die in een tuchthuis woont, en neemt de jonge vrouw onder haar hoede. Ze laat Anna in haar appartement verblijven zodat ze tijd kan doorbrengen met haar vriend; de twee vrouwen hebben lange gesprekken en bouwen en intieme vriendschap op.

In stilstaande beelden en lange takes vertelt Márta Mészáros het verhaal van een lieflijke vriendschap tussen een eenzame vrouw en haar ‘proefloopdochter’. De camera verkent de lichamen van de twee protagonisten met een tederheid die haar gelijke vindt in de gevoeligheid waarmee de film hun innerlijke bekommernissen en hun verlangen naar menselijke warmte in een koude wereld onthult. Met Adoption werd Márta Mészáros in 1975 de eerste vrouwelijke regisseur die een Gouden Beer won op de Berlinale.

Adoption werd in 2019 gerestaureerd door het Hongaarse Nationale Filmfonds.

Waar en wanneer?

• Cinema Zed (Leuven): 13 november
• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): 14 november
• KASKcinema (Gent): 18 november,
• De Cinema (Antwerpen): 19 & 20 november
• Cinema RITCS (Brussel): 30 november

Oktober: Die verlorene Ehre der Katharina Blum (Volker Schlöndorff en Margarethe von Trotta, 1975)

Gekend voor het verkennen van maatschappelijke pijnpunten en het verdedigen van underdogs binnen de Bondsrepubliek, behoort de Neue Kino uit de jaren ‘70 tot een van de cinema’s meest politiek geëngageerde filmstromingen. Ook Die verlorene Ehre der Katharina Blum houdt de vinger op de pols van de Duitse welvaartstaat. Met deze verfilming van het gelijknamige boek van Heinrich Böll, vertellen Volker Schlöndorff en Margarethe von Trotta de kroniek van een vrouw die in een storm van publieke verontwaardiging belandt na de nacht te hebben doorgebracht met een RAF-terrorist.

Schlöndorff en von Trotta puren uit Bölls provocerende proza een aanklacht tegen het culturele klimaat van de tijd. Het mediacircus en gewelddadige staatsapparaat dat Katharina onder de voet verpletteren, lijken onverbiddelijk in hun klopjacht naar dissidentie. Dit met mededogen gefilmde melodrama is dan ook vooreerst een spiegel voor de crypto-fascistische neiging van een naoorlogs Duitsland en elke andere staat die zich verliest in de strijd tegen terreur.

Die verlorene Ehre der Katharina Blum werd in 2020 gerestaureerd door StudioCanal, onder toezicht van regisseur Volker Schlöndorff en producent Eberhard Junkersdorf.

Waar en wanneer?

• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): 21 oktober
• Cinema Zed (Leuven): 24 oktober
• Cinema RITCS (Brussel): 26 oktober
• KASKcinema (Gent): 28 oktober
• De Cinema (Antwerpen): 29, 30 & 31 oktober

September: Closely Watched Trains (Jiří Menzel, 1966)

Een jongeman begint zijn eerste job als spoorwegverkeersleider in een Tsjechoslowaaks treinstation onder de Duitse bezetting tijdens WOII. Hij treedt daarmee in de voetsporen van zijn vader en hoopt net als hem zo veel mogelijk ‘echt’ werk te vermijden. De jongeman probeert seksuele ervaring op te doen, maar faalt de eerste keer. Dat brengt hem in een neerwaartse spiraal en hij vreest tekort te schieten als man.

Closely Watched Trains is een hoogtepunt van de Tsjechische New Wave van de jaren ‘60. “In my opinion,” zei Menzel, “the true poetry of this movie, if it has any, lies not in the absurd situations themselves, but in their juxtaposition with obscenity and tragedy.” Het hoofdpersonage is naïef en niet heldhaftig, maar Menzel leidt hem in zijn menselijke film toch op een heroïsch pad. Closely Watched Trains won de Oscar voor Beste Buitenlandse Film in 1968.

Closely Watched Trains werd in 2014 gerestaureerd door Národní filmový archiv, het Tsjechische Nationale Filmarchief.

Waar en wanneer?

• Kunstencentrum Buda (Kortrijk): 16 september
• KASKcinema (Gent): 23 september
• De Cinema (Antwerpen): 24, 25 & 26 september
• Cinema RITCS (Brussel): 28 september